Drabiny są nieodłącznym narzędziem pracy w wielu branżach, od budownictwa po prace w ogrodzie i konserwację. Jednak wielu użytkowników zastanawia się, czy ich drabiny muszą przechodzić regularne przeglądy, podobnie jak inne narzędzia pracy. Odpowiedź na to pytanie jest istotna zarówno z punktu widzenia bezpieczeństwa, jak i zgodności z przepisami prawnymi.

Co mówią przepisy?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu maszyn przez pracowników drabina jest klasyfikowana jako maszyna. W kontekście przepisów definicję maszyny precyzuje również rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn.

Definicja maszyny

Termin „maszyna” obejmuje wszelkie maszyny i inne urządzenia techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy, w tym sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, taki jak drabiny i rusztowania. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić, aby maszyny (w tym drabiny) udostępnione pracownikom na terenie zakładu pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę były odpowiednie do wykonywanej pracy oraz mogły być używane bez pogorszenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.

Kontrole techniczne i inspekcje

1. Wstępna kontrola:
• Po zainstalowaniu maszyny (w tym drabiny) oraz przed jej pierwszym użyciem powinna być przeprowadzona wstępna kontrola. Dotyczy to także drabin stałych. Kontrolę tę wykonują osoby upoważnione przez pracodawcę, które posiadają odpowiednie kwalifikacje.
2. Kontrola po przeniesieniu:
• Jeśli maszyna (drabina) została zainstalowana w nowym miejscu pracy lub na innym stanowisku, również powinna przejść kontrolę. W przypadku drabin stałych, przed ich ponownym użytkowaniem, należy sprawdzić ich stan techniczny.
3. Okresowa kontrola:
• Maszyny (w tym drabiny) narażone na działanie warunków mogących pogorszyć ich stan techniczny, co mogłoby prowadzić do sytuacji niebezpiecznych, powinny być poddawane regularnym kontrolom okresowym. Kontrole te przeprowadzają osoby upoważnione przez pracodawcę oraz jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów.
4. Specjalna kontrola:
• W przypadku prac modyfikacyjnych, zjawisk przyrodniczych, niebezpiecznych uszkodzeń lub wypadków przy pracy konieczna jest specjalna kontrola. Kontrolę tę wykonują jednostki lub osoby posiadające odpowiednie uprawnienia, które oceniają wpływ tych czynników na bezpieczeństwo maszyny (drabiny).

Dlaczego przeglądy są ważne?

Regularne przeglądy techniczne drabin są niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników. Zaniedbanie tej czynności może prowadzić do wypadków, a nawet tragedii. Zarówno drabiny profesjonalne, jak i domowe ulegają zużyciu. Sprawdzanie ich stanu technicznego pozwala na wykrycie potencjalnych uszkodzeń lub słabych punktów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia. Przegląd techniczny drabin umożliwia również przedłużenie ich żywotności. Regularna konserwacja i naprawa drobnych uszkodzeń od razu po ich powstaniu zapobiegają poważniejszym awariom, co w dłuższej perspektywie jest korzystne również z punktu widzenia ekonomicznego. Dzięki temu inwestycja w drabinę zwraca się z nawiązką, ponieważ nie ma potrzeby częstego wymieniania jej na nową.

Jak przeprowadzać przegląd?

1. Ocena wzrokowa ogólnego stanu technicznego

Pierwszym krokiem jest dokładna ocena wzrokowa drabiny. Sprawdź, czy nie ma widocznych uszkodzeń, pęknięć, korozji, zgięć czy innych deformacji, które mogą wpłynąć na stabilność i bezpieczeństwo drabiny. Skup się na całej konstrukcji, w tym na stopniach, szczeblach i elementach bocznych.

2. Sprawdzenie naklejek informacyjnych

Upewnij się, że wszystkie naklejki informacyjne są czytelne i na swoim miejscu. Naklejki te zazwyczaj zawierają ważne informacje dotyczące maksymalnego obciążenia, daty produkcji, instrukcji użytkowania oraz numeru seryjnego. Zatarcie lub brak tych informacji może wskazywać na potrzebę ich uzupełnienia lub wymiany.

3. Weryfikacja stanu połączeń 

Szczególną uwagę zwróć na stan wszystkich połączeń drabiny. Sprawdź, czy połączenia ruchome działają płynnie i czy nie są zatarte. Upewnij się, że wszystkie połączenia nitowane i skręcane są solidne i nie wykazują luzów ani oznak zużycia. Jeśli zauważysz jakiekolwiek problemy, konieczna może być naprawa lub wymiana tych elementów.

4. Sprawdzian zainstalowanych haczyków, pasków czy elementów zaczepnych

Sprawdź wszystkie haki, paski i elementy zaczepne, które mogą być częścią drabiny. Upewnij się, że są one w dobrym stanie i dobrze przymocowane. Haczyki i paski powinny być wolne od pęknięć, rozdarć i innych uszkodzeń, które mogłyby wpłynąć na ich funkcjonalność i bezpieczeństwo.

5. Ocena jakości i ewentualnego zużycia stopek antypoślizgowych

Na koniec zwróć uwagę na gumowe zakończenia nóżek drabiny. Te elementy są kluczowe dla stabilności drabiny podczas użytkowania. Sprawdź, czy stopki nie są zużyte, uszkodzone lub zabrudzone. W razie potrzeby wymień je na nowe, aby zapewnić odpowiednią przyczepność i stabilność drabiny.

Jak często przeprowadzać przeglądy?

Zgodnie z obowiązującymi normami minimalna częstotliwość przeglądów technicznych drabin powinna wynosić 12 miesięcy, co oznacza, że przegląd powinien być przeprowadzany raz w roku. Jednak w przypadku intensywnego użytkowania drabin zaleca się skrócenie tego okresu do co najmniej raz na 6 miesięcy. Częstsze przeglądy pozwalają na wczesne wykrycie ewentualnych uszkodzeń czy zużycia elementów, co jest kluczowe dla utrzymania stabilności i bezpieczeństwa drabiny.

Jednakże, oprócz regularnych przeglądów, codzienna kontrola stanu technicznego drabiny jest również niezwykle ważna. Codzienne sprawdzenie sprzętu przed każdym użyciem pozwala na szybką identyfikację wszelkich widocznych uszkodzeń, takich jak pęknięcia, luzujące się połączenia, czy oznaki zużycia.

Regularne przeglądy drabin są nie tylko zalecane, ale i wymagane przepisami prawa w celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników. Zaniedbanie tego obowiązku może prowadzić do poważnych wypadków, a także narazić pracodawcę na konsekwencje prawne. Dlatego warto regularnie kontrolować stan techniczny drabin i dbać o ich konserwację, aby praca na wysokości była bezpieczna i efektywna.