Palenie drewnem jako tradycyjne źródło ogrzewania budzi wiele kontrowersji w kontekście jego wpływu na środowisko. Choć drewno jest uznawane za odnawialne źródło energii, sposób, w jaki jest wykorzystywane do ogrzewania ma kluczowe znaczenie dla jego ekologicznego wpływu. Dlatego też odpowiednie podejście do palenia drewnem może być kluczowe dla zachowania równowagi między korzyściami dla środowiska a potrzebami ogrzewania.

Drewno jako odnawialne źródło energii

Drewno jest jednym z najstarszych i najbardziej naturalnych źródeł energii, które ludzkość wykorzystuje od zarania dziejów. Już od pradawnych czasów ludzie zdawali sobie sprawę z jego wartości jako surowca energetycznego używanego do ogrzewania, gotowania, a także do produkcji narzędzi czy budowy domów. Jednak to, co sprawia, że drewno jest wyjątkowe, to jego charakterystyka jako odnawialnego surowca. Drewno jest odnawialnym surowcem, co oznacza, że może być pozyskiwane w sposób, który nie przyczynia się do jego wyczerpania ani degradacji środowiska naturalnego. Proces pozyskiwania drewna, zwłaszcza zrównoważone gospodarowanie lasami, polega na odpowiedzialnym zarządzaniu lasami tak, aby zachować ich zdrowie, różnorodność biologiczną i ekosystemy. W ramach tego podejścia drzewa są wycinane w sposób selektywny, a ich ilość jest kontrolowana tak, aby nie przekraczała naturalnych zdolności lasu do regeneracji. Jednym z kluczowych elementów zrównoważonego gospodarowania lasami jest sadzenie nowych drzew w miejscach, gdzie zostały wycięte stare. Dzięki temu tworzony jest cykl odnawialny, w którym nowe drzewa rosną, zastępując te, które zostały wykorzystane do celów opałowych czy innego użytku. W ten sposób lasy mogą nadal pełnić swoje funkcje ekologiczne, takie jak regulacja klimatu, ochrona gleby czy zasobów wodnych, jednocześnie dostarczając wartościowego surowca energetycznego. Korzyścią z wykorzystywania drewna jako źródła energii jest również fakt, że jest to surowiec dostępny lokalnie w wielu regionach świata. Dzięki temu ogranicza się konieczność długotrwałego transportu paliwa, co przyczynia się do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla związanej z transportem. Ponadto drewno jest stosunkowo tanim źródłem energii, co może być istotne dla osób mieszkających w obszarach wiejskich czy odległych, gdzie inne źródła energii mogą być mniej dostępne lub droższe. W rezultacie drewno jako odnawialny surowiec energetyczny odgrywa ważną rolę w globalnym systemie energetycznym, przyczyniając się zarówno do zapewnienia niezbędnych zasobów energetycznych, jak i ochrony środowiska naturalnego. Jednakże, aby zachować równowagę między jego wykorzystaniem a ochroną lasów konieczne jest prowadzenie zrównoważonego gospodarowania lasami oraz odpowiednie podejście do korzystania z drewna jako źródła energii.

Co się dzieje podczas spalania drewna?

Spalanie drewna powoduje wydzielanie szeregu substancji, które są niebezpieczne zarówno dla środowiska, jak i zdrowia, między innymi:

• Pyły zawieszone (PM10 i PM2.5): Podczas spalania drewna powstają mikroskopijne cząstki stałe, znane jako pyły zawieszone. Te drobne cząsteczki mogą przenikać głęboko do płuc i dróg oddechowych, co może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak astma, przewlekłe zapalenie płuc czy choroby serca. Ponadto pyły zawieszone mogą osiadać na powierzchniach i roślinach, zmniejszając jakość powietrza i szkodząc środowisku.
• Tlenek węgla (CO): Tlenek węgla jest bezbarwnym, bezwonnym gazem, który jest produktem niepełnego spalania drewna. Jest to niezwykle toksyczny gaz, który może powodować zatrucia, a nawet śmierć w przypadku narażenia na wysokie stężenia. Z tego powodu ważne jest, aby paleniem drewna zawsze zapewniać odpowiednią wentylację i unikać narażenia na dym zawierający CO.
• Węglowodory aromatyczne policykliczne (WWAP): Podczas spalania drewna mogą również powstawać węglowodory aromatyczne policykliczne, znane jako WWAP. Są to substancje chemiczne, które mogą być rakotwórcze i mutagenne, co oznacza, że mogą powodować nowotwory i uszkadzać DNA. Węglowodory aromatyczne policykliczne są emitowane w dymie z kominków i kominów, co stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz środowiska.
• Tlenki azotu (NOx): Spalanie drewna może również przyczyniać się do emisji tlenków azotu, które są silnymi zanieczyszczeniami powietrza. Tlenki azotu mogą prowadzić do powstawania smogu, kwaśnych deszczy oraz wzrostu stężenia ozonu powierzchniowego, co negatywnie wpływa na zdrowie ludzi oraz ekosystemy.
• Węglowodór (HC) i tlenki siarki (SOx): Podczas spalania drewna mogą również powstawać węglowodory i tlenki siarki, które są szkodliwymi substancjami chemicznymi. Węglowodory mogą przyczyniać się do powstawania smogu oraz zanieczyszczać powietrze, podczas gdy tlenki siarki mogą prowadzić do powstawania kwaśnych deszczy i uszkadzać ekosystemy wodne.

Należy jednak zaznaczyć, że substancje te nie muszą pojawiać się zawsze, a ich ilość i rodzaj mogą być kontrolowane. Ekologiczność palenia drewnem zależy zatem w dużej mierze od samego użytkownika i jego decyzji. 

Odpowiedzialne palenie drewnem

Prawidłowe spalanie drewna może zdecydowanie zmniejszyć emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Oto kilka sposobów, jak można to osiągnąć:

• Używanie efektywnych urządzeń grzewczych: Nowoczesne piece czy kotły zaprojektowane są tak, aby zapewnić wysoką wydajność spalania, co oznacza, że więcej drewna zostanie spalone, a mniej substancji będzie emitowanych do atmosfery. Urządzenia te często są wyposażone w systemy kontroli spalania i wentylacji, które pomagają w osiągnięciu optymalnych warunków spalania. Ponadto obowiązkowo spełniają surowe normy ekologiczne narzucone przez prawo.
• Używanie suchego drewna: Spalanie suchego drewna jest bardziej efektywne i produktywne, ponieważ zawiera mniej wilgoci. Wilgotne drewno spala się niekompletnie, co zwiększa emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Drewno do palenia powinno zawierać około 15-20% wilgoci.
• Ograniczenie niepełnego spalania: Niepełne spalanie drewna może prowadzić do powstawania większych ilości gazów i cząstek stałych. Zapewnienie odpowiedniej wentylacji i temperatury w komorze spalania może pomóc w zapobieganiu temu problemowi.
• Unikanie paliwa niskiej jakości: Korzystanie z wysokiej jakości drewna opałowego może również pomóc w zmniejszeniu emisji szkodliwych substancji. Paliwo z drzew iglastych będzie mniej wartościowe niż z liściastych. 
• Regularna konserwacja urządzeń: Regularna konserwacja i czyszczenie kotłów, pieców czy kominków może pomóc w utrzymaniu optymalnych warunków spalania i minimalizowaniu emisji.
• Zakaz palenia śmieciami: Bezwzględnie nie wolno palić odpadami, to jest gazetami, opakowaniami, starymi meblami itp. 

Jak palić drewnem w sposób ekologiczny?

Drewno w kominku powinno rozpalać się zawsze od góry. Taki sposób znacząco ogranicza wytwarzanie dymu, a więc także smogu. Ponadto pozwala zaoszczędzić więcej energii i obniżyć koszty ogrzewania. Instrukcja rozpalania drewna od góry wygląda następująco:

1. Otwórz szyber kominowy oraz przepustnicę nawiewu powietrza w kominku.
2. Na dnie paleniska ułóż obok siebie 2-3 grube polana, następnie na krzyż nieco cieńsze oraz kolejno na krzyż 2-3 cieńsze szczapy, pozostawiając między wszystkimi polanami niewielkie przerwy.
3. Na górze stosu umieść drobne drzazgi i ekologiczną podpałkę do kominków. Nie używaj gazet, ponieważ podczas spalania farba drukarska uwalnia szereg szkodliwych substancji.
4. Podpal rozpałkę i gotowe. Ważne - jeśli rozpalone drewno się wyżarza, nie należy dokładać wielu polan do kominka. Rozżarzone drewno należy odsunąć na tył lub bok paleniska, a nowe kawałki należy położyć obok.

Palenie drewnem może być ekologicznym i odnawialnym źródłem energii pod warunkiem, że jest wykonywane w sposób odpowiedzialny i świadomy. Odpowiednie podejście do palenia drewnem obejmuje wybór efektywnych systemów ogrzewania, suszenie drewna przed użyciem, unikanie palenia odpadów oraz regularną konserwację i czyszczenie kominów. Dzięki temu możemy cieszyć się korzyściami palenia drewnem, jednocześnie minimalizując jego negatywny wpływ na środowisko i zdrowie ludzi.